Όζοι Θυρεοειδούς

Οι όζοι μπορεί να είναι:
- **Κολλοειδείς** (καλοήθεις)
- **Αδενώματα** (καλοήθη νεοπλάσματα)
- **Κυστικοί** (συχνά εκφυλισμένοι)
- **Καρκινώματα** (θηλώδες, θυλακιώδες, μυελοειδές, αναπλαστικό)

Παράγοντες κινδύνου κακοήθειας:
- Ανδρικό φύλο
- Ηλικία <20 ή >60 ετών
- Ιστορικό ακτινοβόλησης τραχήλου
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς
- Ταχεία αύξηση μεγέθους όζου

Τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής δράσης των θυρεοειδικών ορμονών στον οργανισμό και ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία, τη βαρύτητα και τη διάρκεια της νόσου:

- **Καρδιαγγειακό σύστημα:** Ταχυκαρδία, αίσθημα παλμών, αρρυθμίες (όπως κολπική μαρμαρυγή), αύξηση της συστολικής πίεσης.
- **Νευρικό σύστημα:** Ευερεθιστότητα, νευρικότητα, άγχος, τρόμος (κυρίως στα χέρια), αϋπνία, μειωμένη συγκέντρωση.
- **Μεταβολισμός:** Ανεξήγητη απώλεια βάρους, αυξημένη όρεξη, αυξημένη θερμογένεση, υπεριδρωσία, δυσανεξία στη ζέστη.
- **Μυοσκελετικό:** Μυϊκή αδυναμία (κυρίως στις κεντρομελικές μυϊκές ομάδες), κόπωση, αυξημένος καταβολισμός μυϊκής μάζας.
- **Γαστρεντερικό:** Συχνές μαλακές κενώσεις ή ήπια διάρροια, σπανίως ήπιος κοιλιακός πόνος.
- **Δέρμα:** Λεπτό, υγρό, θερμό δέρμα, εύθραυστα νύχια, λεπτή τρίχα ή τριχόπτωση.
- **Οφθαλμολογικά:** Στη νόσο Graves: εξόφθαλμος, οίδημα βλεφάρων, ξηροφθαλμία, διπλωπία.
- **Γεννητικό – αναπαραγωγικό:** Διαταραχές εμμήνου ρύσεως (ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια), μείωση γονιμότητας.
- **Ψυχολογικά:** Καταθλιπτική διάθεση, συναισθηματική αστάθεια, κρίσεις πανικού.
- **Ηλικιωμένοι:** Συχνά ήπια ή άτυπη εικόνα (απώλεια βάρους, κατάθλιψη, αδυναμία χωρίς εμφανή υπερδραστηριότητα)

1. **Κλινική εκτίμηση:** Ψηλάφηση τραχήλου, παρουσία συμπτωμάτων (βράγχος φωνής, δυσκαταποσία, πίεση).
2. **Εργαστηριακός έλεγχος:** TSH ως αρχική δοκιμασία. Αν είναι χαμηλή, σπινθηρογράφημα.
3. **Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς:** Βασικό εργαλείο για μέγεθος, σύσταση (στερεός, κυστικός, μικτός), αγγείωση και ύποπτα χαρακτηριστικά.
4. **Κατηγοριοποίηση κατά TIRADS:** Εκτίμηση κινδύνου βασισμένη σε υπερηχογραφικά ευρήματα.
5. **FNA (Παρακέντηση με λεπτή βελόνα):** Σε όζους ≥1cm με ύποπτα χαρακτηριστικά ή ≥1.5–2cm χωρίς.

- Υπόηχος όζος με μικροαποτιτανώσεις
- Ακανόνιστα όρια
- Κάθετη ανάπτυξη (“taller-than-wide”)
- Αυξημένη ενδοαγγείωση
- Εξωθυρεοειδική επέκταση
- Παρακείμενοι λεμφαδένες με ύποπτα χαρακτηριστικά

Σε χαμηλή TSH προτείνεται σπινθηρογράφημα με ραδιενεργό τεχνήτιο ή ιώδιο:
- **Θερμοί (λειτουργικοί)** όζοι: σπάνια κακοήθεις
- **Ψυχροί όζοι:** αυξημένος κίνδυνος κακοήθειας

Η FNA αξιολογείται κυτταρολογικά με το σύστημα Bethesda (I–VI):
- I: Μη διαγνωστικό
- II: Καλοήθης
- III: Άτυπα/μη καθορισμένα
- IV: Θυλακιώδη νεοπλάσματα
- V: Ύποπτο για κακοήθεια
- VI: Κακοήθεια

Η Bethesda καθοδηγεί την απόφαση για επανάληψη FNA ή χειρουργική παρέμβαση.

- **Παρακολούθηση:** Καλοήθεις όζοι με υπερηχογράφημα ανά 6–18 μήνες.
- **Χειρουργική:** Σε κακοήθεια, ύποπτη FNA, ή συμπτωματικούς όζους.
- **Ραδιοσυχνότητες/αλκοόλη:** Εναλλακτικά για καλοήθεις και λειτουργικούς όζους σε ειδικά κέντρα.
- **Λεβοθυροξίνη:** Δεν ενδείκνυται συστηματικά ως κατασταλτική θεραπεία σε καλοήθεις όζους.

Η πρόγνωση εξαρτάται από την κυτταρολογική διάγνωση και την αντιμετώπιση. Οι περισσότεροι όζοι δεν μεγαλώνουν ή εξελίσσονται. Ο τακτικός έλεγχος υπερήχου και η σωστή αξιολόγηση εξασφαλίζουν έγκαιρη παρέμβαση όπου χρειάζεται.

1. ATA Guidelines for the Management of Thyroid Nodules (2015)
2. ETA Consensus Statement on Thyroid Nodules (2022)
3. Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Εκπαιδευτικό Υλικό για Θυρεοειδή
4. Cibas ES, Ali SZ. The Bethesda System for Reporting Thyroid Cytopathology
5. Russ G et al. Eur Radiol. 2013; 23(9):2532–2541 (EU-TIRADS)