Υπογλυκαιμία

Η υπογλυκαιμία προκύπτει όταν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα πέσουν κάτω από τα φυσιολογικά όρια. Αυτό μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους, που σχετίζονται με τη φαρμακευτική αγωγή, τη διατροφή, τη φυσική δραστηριότητα, τη λειτουργία των οργάνων ή άλλες καταστάσεις. Οι κυριότερες κατηγορίες αιτιών είναι οι εξής:

1. **Φαρμακευτικοί Παράγοντες**:
   - Ινσουλίνη: Υψηλές ή ακατάλληλα προσαρμοσμένες δόσεις, ιδίως χωρίς επαρκή πρόσληψη τροφής.
   - Σουλφονυλουρίες: Παρατεταμένη δράση και αυξημένος κίνδυνος, ειδικά σε ηλικιωμένους ή άτομα με νεφρική δυσλειτουργία.
   - Άλλες αντιδιαβητικές αγωγές, όπως μεγλιτινίδες, σε μικρότερο βαθμό.

2. **Διατροφικές Αιτίες**:
   - Παράλειψη ή καθυστέρηση γευμάτων, κυρίως όταν έχει προηγηθεί χορήγηση ινσουλίνης ή σουλφονυλουρίας.
   - Ανεπαρκής πρόσληψη υδατανθράκων σε σχέση με τις ανάγκες.
   - Κατανάλωση αλκοόλ χωρίς ταυτόχρονη πρόσληψη τροφής, καθώς το ήπαρ εμποδίζεται να απελευθερώσει γλυκόζη στο αίμα.

3. **Φυσική Δραστηριότητα**:
   - Έντονη ή παρατεταμένη άσκηση χωρίς αναπροσαρμογή των δόσεων ινσουλίνης ή/και χωρίς λήψη επιπλέον υδατανθράκων.
   - Η δράση της ινσουλίνης αυξάνεται κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση, για πολλές ώρες.

4. **Καταστάσεις Οργάνων και Συνοδά Νοσήματα**:
   - Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια: μειωμένος μεταβολισμός και αποβολή της ινσουλίνης και των φαρμάκων.
   - Ηπατική νόσος: μειωμένη γλυκογονόλυση και γλυκονεογένεση.
   - Επινεφριδιακή ανεπάρκεια ή ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης: επηρεάζουν τη γλυκοστατική ισορροπία.

5. **Άλλοι Παράγοντες**:
   - Σφάλματα στην τεχνική χορήγησης ινσουλίνης (π.χ. λάθος δόση, λάθος τύπος ή χρόνος).
   - Λοιμώξεις, εμπύρετα νοσήματα ή έντονο stress, που επηρεάζουν την ανάγκη για ινσουλίνη.
   - Συμπτώματα 'αναπήδησης' από προηγούμενη υπεργλυκαιμία που οδηγούν σε υπερβολική διόρθωση.

6. Ενδογενής Υπερινσουλιναιμία – Ινσουλίνωμα και NIPHS

Ινσουλίνωμα: Σπάνιος όγκος των β-κυττάρων του παγκρέατος που παράγει ανεξέλεγκτα ινσουλίνη. Προκαλεί συχνά νηστείας-σχετιζόμενη υπογλυκαιμία, ιδίως τις πρωινές ώρες ή μετά από άσκηση.

NIPHS (Non-Insulinoma Pancreatogenous Hypoglycemia Syndrome): Υπερπλασία των νησιδίων του παγκρέατος, κυρίως σε ενήλικες.

Και στις δύο περιπτώσεις, διαγιγνώσκονται με δοκιμασία νηστείας 72 ωρών και δείκτες όπως η αυξημένη ινσουλίνη, C-peptide και proinsulin κατά την υπογλυκαιμία.

Η σωστή αναγνώριση των αιτίων είναι απαραίτητη για την πρόληψη της υπογλυκαιμίας και την εξατομίκευση της θεραπείας.

Τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας διακρίνονται σε:

1. **Αδρενεργικά (πρώιμα):** τρόμος, ταχυκαρδία, εφίδρωση, άγχος, πείνα.
2. **Νευρογλυκοπενικά (προχωρημένα):** σύγχυση, δυσκολία συγκέντρωσης, θολή όραση, σπασμοί, απώλεια συνείδησης.

Η σοβαρή υπογλυκαιμία απαιτεί βοήθεια από τρίτους και είναι επείγουσα κατάσταση.

Η ήπια έως μέτρια υπογλυκαιμία αντιμετωπίζεται με τη λήψη 15-20 γραμμαρίων ταχείας απορρόφησης υδατανθράκων, όπως:
- 1/2 ποτήρι αναψυκτικό με ζάχαρη
- 3-4 δισκία γλυκόζης
- 1 κουταλιά της σούπας μέλι ή ζάχαρη

Επανάληψη της μέτρησης σακχάρου σε 15 λεπτά και επανάληψη της αγωγής εάν το σάκχαρο παραμένει <70 mg/dL.

Σοβαρή υπογλυκαιμία (απώλεια συνείδησης ή αδυναμία λήψης από το στόμα) απαιτεί χορήγηση:
- Γλυκαγόνης υποδορίως ή ενδομυϊκά
- Διάλυμα γλυκόζης ενδοφλεβίως (σε ιατρικό περιβάλλον)

Για τη μείωση του κινδύνου υπογλυκαιμίας, οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν:
- Εξατομίκευση στόχων γλυκαιμικού ελέγχου
- Εκπαίδευση του ασθενούς για αναγνώριση και άμεση αντιμετώπιση
- Ρύθμιση δόσεων ινσουλίνης και αντιδιαβητικών ανάλογα με τη διατροφή και τη φυσική δραστηριότητα
- Χρήση σύγχρονων τεχνολογιών όπως συνεχείς αισθητήρες γλυκόζης (CGM) ή αντλίες ινσουλίνης με αυτορρύθμιση- Μείωση εμφραγμάτων και ΑΕΕ
- Επιβράδυνση εξέλιξης αθηροσκλήρωσης
- Βελτίωση συνολικής θνησιμότητας σε υψηλού κινδύνου πληθυσμούς

Η συχνή ή σοβαρή υπογλυκαιμία συνδέεται με:
- Καρδιακές αρρυθμίες
- Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
- Αυξημένη θνησιμότητα, ιδίως σε ηλικιωμένους ή καρδιοπαθείς
- Μειωμένη ποιότητα ζωής, φόβο υπογλυκαιμίας και κακή συμμόρφωση στη θεραπεία

Γι’ αυτό, η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση είναι καθοριστικής σημασίας στην καθημερινή διαχείριση του διαβήτη.